Żegnajcie, progi ostrożnościowe

W  1981 roku w Europie niewypłacalność ogłosiły dwa państwa: Polska i Rumunia. W latach 1981 – 1989 oba państwa przyjęły różne strategie finansowe. Polska kombinowała, wymyślała jakieś pseudoreformy gospodarcze,  przelewała z pustego w próżne, aż w końcu, kiedy już Reagan zadusił ZSRR niską ceną ropy, postanowiła zmienić system na normalny. Rumunia za to postanowiła już nigdy więcej nie zadłużać się u zachodnich kapitalistów i zredukować dług do zera. W efekcie obywatele rumuńscy mieli np. prąd co drugi dzień i całą masę różnych innych „udogodnień”. Ale faktycznie Rumunia dług sobie zlikwidowała. Koszt tego posunięcia był taki, że przy pierwszej nadarzającej się okazji, w 1989 naród przywódce Rumunii zastrzelił. Mniej radykalny finansowo przywódca Polski został tymczasem prezydentem. Nauczka z tego taka: przesadna walka z długiem może cię zabić.

Dziś w Polsce  dług publiczny absolutnie nie może przekraczać 60% PKB, bo zabrania tego konstytucja, a dodatkowo zgodnie z ustawami jeśli dług przekroczy 55% PKB to też będzie koniec świata, bo nagle trzeba będzie mieć zrównoważony budżet, czyli rząd będzie musiał zrobić efektowne polityczne samobójstwo. Przekroczenie 55% w wypadku głębszej recesji w Europie nadal jest u nas niewykluczone, ministerstwo finansów postanowiło więc się zabezpieczyć. Skoro dług może za bardzo urosnąć, to trzeba zmienić sposób jego liczenia. Mamy więc projekt ustawy zmieniający zasady liczenia długu. A w nim jeden genialny pomysł:

Przeliczanie długu zagranicznego wg kursu średniorocznego zamiast kursu z 31 grudnia jest moim zdaniem mało istotną ciekawostką. Za to zmiana polegająca na odejmowaniu od wartości długu gotówki, którą ma na stanie rząd na koniec roku jest wg mnie rewolucją. Oto bowiem aby zredukować dług nie trzeba go będzie spłacać. To jest naprawdę rewolucja – zmniejszasz dług nie spłacając go. Wystarczyć będzie samo posiadanie gotówki w danym momencie. Trzeba będzie 31 grudnia przełożyć ją z jednego miejsca w drugie, a 2 stycznia będzie można ją odłożyć tam, gdzie leżała wcześniej. Od teraz walka z nadmiernym długiem będzie polegać nie na ograniczaniu zadłużenia, ale na poszukiwaniu jak największej gotówki na koniec roku. Można się domyślać, że rząd możliwości gromadzenia takiej gotówki ma bardzo duże.

Oczywiście w projekcie jest mowa o środkach „służących finansowaniu potrzeb pożyczkowych”  co może sugerować, że nie każdy pieniądz może zmniejszać dług, tylko ten który jest specjalnie „naznaczony” i leży w ministerstwie w odpowiedniej szufladce. Ale to w ogóle w niczym nie przeszkadza, bo po pierwsze ministerstwo na pewno potrafi żonglować swoimi szufladkami tak żeby wyszło dobrze, a po drugie i ważniejsze ministerstwo zawartość tej szufladki może dość łatwo powiększać w oparciu o zapis z ustawy o finansach publicznych

Łatwo się domyśleć, że druga połowa grudnia teraz będzie już zawsze wielką akcją przelewania wszystkiego co tylko się da na konta do MF, żeby depozyt był jak najobfitszy. A potem, 2 stycznia oczywiście to wszystko przeleje się z powrotem w drugą stronę. Ważny jest stan depozytu na 31 grudnia. Jeszcze ciekawiej prezentuje się możliwość oparta o inne przepisy tej samej ustawy o finansach publicznych

Ministerstwo finansów ma wolną ręke w korzystaniu z dobrodziejstw rynku finansowego na którym roi się od najrózniejszych instrumentów finansowych, a jak nie ma na nim instrumentu odpowiadającego potrzebom, to duży bank inwestycyjny zawsze może taki instrument stworzyć. Zrobienie instrumentu, który powiększa stan gotówki na kontach rządu na kilka dni i jednocześnie nie powiększa długu publicznego to naprawde nie jest nic nowego na świecie. Wiedzą coś na ten temat Grecy i Goldman Sachs :). Ustawa wręcz dosłownie wspomina o tym, że ministerstwo może swoje własne obligacje na przykład wypożyczyć komuś na kilka dni w zamian za gotówkę (operacja repo). Nie wiem czy repo wlicza się w dług publiczny czy nie i na jakich zasadach, ale tak czy inaczej moim zdaniem widać wyraźnie, że jest w czym wybierać. Dobry wiceminister finansów będzie mógł na koniec roku wyczarować dowolnie dużo miliardów złotych. Tyle ile będzie trzeba.

A skoro tak, to progi ostrożnościowe odchodzą w przeszłość. Co zresztą nie jest moim zdaniem złe, bo ustawa o finansach była tworzona przed upadkiem Lehman Brothers, kiedy świat był prostszy i wszyscy wiedzieli, że im mniejszy dług tym lepiej, a im większy tym gorzej. Dzisiaj wiadomo, że szybkie przymusowe ograniczanie długu (na przykład na skutek przekroczenia progu ostrożnościowego) jest jeszcze  gorsze niż samo zadłużenie. Jest na to wiele przykładów świeższych niż Rumunia z lat osiemdziesiątych.