Po co rządy emitują dług ?

Jeśli zadamy sobie jedno proste pytanie: po co rządy emitują dług ? to odpowiedź jest bardzo prosta. Po to, żeby finansować deficyt budżetowy. Wydaje się jednak, ze to nie zawsze prawda. To znaczy oczywiście zawsze to się wiąże z finansowaniem deficytu, ale czasami to cel drugoplanowy, a tak naprawdę chodzi o coś innego.

Myślę sobie nad tym od paru dni pod wpływem lektury jednego bloga i przetargu bonów skarbowych w Polsce, sprzed kilku dni.

Co do lektury, to Frances Coppola streszcza dokument opublikowany przez Bank Rozliczeń Międzynarodowych (BIS), czyli poważną instytucję finansową. W skrócie wygląda to tak: na świecie jest za mało naprawdę bezpiecznych aktywów. Kiedyś było ich więcej, ale po Lehman Brothers poziom zaufania na rynkach poważnie spadł i teraz do grona aktywów bezpiecznych należą obligacje tylko niewielu państw ( a nie prawie wszystkich państw, tak jak kiedyś ). Z drugiej strony popyt na te aktywa jest większy niż kiedyś, bo rynek się boi ryzyka. W efekcie popyt na bezpieczne aktywa jest tak duży, że mamy na przykład ujemne rentowności na papierach Niemiec, Szwajcarii czy USA. Dlatego zdaniem Banku Rozliczeń Międzynarodowych głównym celem emitowania obligacji w Niemczech czy USA nie jest finansowanie deficytu, ale dostarczanie na rynek bezpiecznych aktywów. Natomiast największym zagrożeniem dla światowej gospodarki jest dalsze zmniejszanie się bazy bezpiecznych aktywów – dlatego BIS by chciał, aby w sytuacji jakiegoś zagrożenia dla wiarygodności finansowej państwa postrzeganego jako bezpieczne, interweniował jego bank centralny. Zdaniem BIS obecnie dalsze zmniejszanie się bezpiecznych aktywów jest groźniejsze niż monetyzacja długu i związane z tym zagrożenie inflacją. Rządy powinny emitować safe assets, żeby było ich więcej, a banki centralne muszą być gotowe te safe assets w razie czego skupić po to, aby rynek faktycznie je traktował jako safe i nie wpadał w podejrzliwość.

A teraz przetarg polskich bonów skarbowych z poniedziałku. Rząd sprzedał dług na pół roku. Wróćmy do pytania początkowego: po co rządy emitują dług ? Po to, żeby finansować deficyt budżetowy. Oczywiście Polska musi jakoś finansować ten deficyt, bo ciągle go ma, to prawda. Ale dlaczego akurat półrocznymi bonami ? Przecież za niewiele wyższą rentowność można sprzedać obligacje 10letnie. Rząd od lat prowadzi taką politykę, aby średni termin zapadalności papierów skarbowych był jak najdłuższy. A tu nagle półroczne bony. Może chodzi o to, że bonów na rynku już prawie nie ma ? Ostatni przetarg odbył się w marcu 2012, czyli gdyby nie przetarg poniedziałkowy, to za kilka tygodni bony skarbowe w ogóle zniknęłyby z rynku. Może banki, które muszą utrzymywać odpowiednią strukturę aktywów także pod względem zapadalności niepokoiły się o to, czym zastąpią wygasające za chwilę bony ubiegłoroczne i trzeba było im dostarczyć nowe papiery o podobnej zapadalności ? Może stąd wziął się absolutnie rekordowy w przypadku bonów dłuższych niż kwartał popyt, sięgający blisko 10 mld PLN. Inaczej sprawę ujmując: może celem emisji bonów skarbowych było dostarczenie na rynek bezpiecznych aktywów, a finansowanie deficytu akurat w tym przypadku było celem drugoplanowym ? Oczywiście w polskim przypadku nie chodzi o brak bezpiecznych aktywów / papierów skarbowych w ogóle, bo jest ich sporo. Tu chodziło raczej o pewien zakres zapadalności wśród tych papierów. Tak mi to przynajmniej wygląda.

Zastanawiam się nad jeszcze jednym motywem emitowania teraz bonów skarbowych. Może też chodziło o to, aby pokazać Radzie Polityki Pieniężnej prawdziwą rynkową stopę procentową ( bony sprzedano z rentownością 3,56% ) aby dobitniej uświadomić, że oficjalna stopa na poziomie 4,25% (przetarg był przed wczorajszą obniżką stóp) jest już bardzo mocno oderwana od rzeczywistości. Na pewną zależność pomiędzy rentownościami polskich papierów dłużnych, a stopą procentową w NBP wskazywał także wczoraj prezes NBP Marek Belka.