Ale znalazłem jedną rzecz, którą moim zdaniem warto poznać. To telegram amerykańskiego sekretarza stanu Rogersa po spotkaniu z polskim ministrem spraw zagranicznych, Stefanem Jędrychowskim.
Jak widać mamy tu wyraźną zapowiedź ze strony polskiej zwiększenia inwestycji od 1971. Mówi się nawet o wydatkach rzędu 35 mld USD do 1975. Chodzi oczywiście o zakupy na kredyt, o czym świadczy także to, że Jędrychowski trochę skarży się na warunki kredytowania w USA. Czyli mamy tu wyraźną deklarację uruchomienia tego procesu, który najbardziej kojarzy nam się z Gierkiem.
Najciekawsze w tym jest to, że to rozmowa z września 1969. Ponad rok przed Gierkiem. To jeszcze rząd Cyrankiewicza, który dopiero w grudniu 1970 zostanie zastąpiony na stanowisku premiera Jaroszewiczem. Wymieniony w dokumencie szef MSZ Jędrychowski, w rządzie Jaroszewicza zostanie ministrem... finansów :)
Pomysł odpalenia w Polsce ogromnych inwestycji na kredyt istniał więc na długo przed Gierkiem.
No i jeszcze jedna sprawa, o której warto pamiętać. Długi "gierkowskie" w ogromnej większości miały oprocentownie zmienne, czyli odsetki od nich były zależne od tego jaki mamy poziom stóp procentowych. Chodzi oczywiście nie o stopy w komunistycznej Polsce, tylko w USA, bo kredyty były w USD. A rynkowe stopy w USA wyglądały tak:
Korelacja pomiędzy momentem upadku Gierka, a poziomem stóp w USA wydaje się dość oczywista. Zresztą w 1981 niewypłacalność na świecie poza Polską ogłosiły też Rumunia, Peru, Kostaryka, Salwador i Honduras, a pod koniec lat 70-tych Boliwia, Tunezja i Turcja. Nie sprawdzałem wszystkich tych przypadków, ale zapewne przyczyna wszędzie była związana z ceną pieniądza w USA.
Kto wie, może gdyby stopy w USA nie rosły, to Gierek jakoś tam dałby radę te długi dalej obsługiwać i zachował władzę. Może wtedy nie byłoby stanu wojennego, ani Solidarności. To już political fiction, ale myślę, że tezę o tym, że Solidarność powstała dzięki wysokiej inflacji w USA da się jakoś obronić :)
Posty
8 komentarzy:
Dlug Gierka w '80 (po 5% spadku GDP w tym roku po serii strajkow) to bylo ok $23bn
http://en.wikipedia.org/wiki/People%27s_Republic_of_Poland#Economy
a GDP to wowczas ok $55-60bn
http://www.economywatch.com/economic-statistics/country/Poland/year-1980/
wiec mniej niz obecne zadluzenie ok 55-60% gdp.
Niedawne komentarze w mediach ze spacilismy dlug Gierka wydaja sie "ciekawe" biorac pod uwage ze dzis mamy $280 bn zadluzenia - to skoro mamy wiecej dlugu to czy naprawde mozna mowic o splacie dlugu.
Wzrost oprocentowania dlugu dzieki Volckerowi byl jedna z glownych przyczyn niewyplacalnosci, poza brakiem waluty i strajkami
Swoja droga ciekawie jak dzis bysmy sobie poradzili z 15% oprocentowaniem dlugu - same odsetki pochlonelyby polowe dochodow budzetu...
gdzieś mi wczoraj mignęło, że w 1981 dług do PKB w Polsce sięgnął 100%. Ale bez żadnych źródeł, liczb itp. Nie wiem czy to prawda.
Ciekawy bylby tez przeglad co nam ten gierkowski dlug dal - "wiedza powszechna" mowi o samych nierentownych inwestycjach, ale to chyba w latach '70 powstaly m.in. Lotos, elektrownie Belchatow i Kozienice, Huta Katowice, Bogdanka i ok 500 innych - gielda jednak je jakos wycenia.
Ciekawe byloby porownanie tych "nierentownych" inwestycji (ktore jednak cos przyniosly z "prywatyzacji") do prawdopodobnych efektow obecnego zadluzenia, z ktorego do tej powstaly takie firmy jak ...hmm...
Kiedyś Pawel Bożyk (czyli doradca Gierka, z którym o zgrozo miałem zajęcia z międzynarodowych stosunków gospodarczych koło 2001) wyjaśniał nam mniej więcej to samo - nie przewidzieli kryzysu naftowego, wzrostu stóp i kosztów obsługi długu.
No ale pozostaje pytanie, w co ta kasa szła i na ile efektywnie.
Wysokosc stopy procentowej to tylko jeden element. Pytanie brzmi czy inwestycje, na ktore przeznaczono owe pieniadze byly w stanie wygenerowac przychod wystarczajace na splacenie procentow nawet przy niskich stopach....
O czym świadczy nieodróżnianie amerykańskich bilionów od polskich bilionów panie Wilem Bau?
To bardziej dla oceny przez historyków, natomiast bardzo zastanawiające jest kalendarium:
- marzez 68' nagonka antysemicka
- wrzesień 69' rozmowy ws kredytowania w USA (a więc pomysł na pewno omawiany znacznie wcześniej)
- grudzien 70' masakra w Gdańsku
PRL był zorganizowany tak, że posterunkowy w Łaziskach Górnych mógł spontanicznie pierdnąć jedynie przy akceptacji miejscowej organizacji partyjnej wobec tego następstwo tak masowych akcji inżynierii społecznej PRL jest zastanawiające. Z dokumentów wiadomo, że wypadki grudniowe to była prowokacja mająca na celu usunięcie ekipy Gomółki.
Zatem ciekawym pytaniem jest czy wypadki 68' miały związek z planem 5-letniego finansowania PRL kredytami? Czy było to prężenie muskułów w komunistycznym stylu (jak Korea Płn. która co jakiś czas grozi, że sobie i sąsiadom coś zrobi jak nie dostanie pieniędzy pomocowych) czy też próba storpedowania "uzależnienia od kapitalistów" w wewnątrzbezpieczniackich rozgrywkach?
Prześlij komentarz