Gospodarka nie jest najważniejsza

Bill Clinton wygrał wybory prezydenckie w USA w 1992 z hasłem "gospodarka, głupcze". Polska była wtedy na początku budowania swojego kapitalizmu, hasło więc się u nas bardzo spodobało i przyjęło. Do dzisiaj słyszę często, że "gospodarka jest najważniejsza". Równie często słyszę, że "politycy zajmują się bzdurami, a powinni zając się gospodarką bo jest kryzys". Słyszę to przy okazji takich debat jak wczorajsza - o związkach partnerskich, czyli o kwestii raczej niegospodarczej.

Moim zdaniem to bardzo błędny pogląd. Rząd oczywiście może "zajmować się" kryzysem, ale kryzys od tego nie minie, bo rząd nie ma na to wpływu. Weźmy na przykład rosnące ostatnio bezrobocie. Rząd nie ma żadnych możliwości, aby samodzielnie ten trend zmienić. Może wydawać jakieś tam pieniądze na jakieś tam szkolenia i aktywizacje, ale to są drobiazgi, które nie zmieniają trendu. Bezrobocie rośnie, bo firmy nie zatrudniają / zwalniają. Wstrzymują inwestycje i zaczynają oszczędzać, bo ryzyko ich zdaniem jest zbyt dużo. Zmienią zdanie i swoje zachowanie, kiedy zmieni się ich podejście do ryzyka. Nie sądzę, żeby rząd mógł w jakikolwiek sposób zmienić podejście przedsiębiorców do ryzyka rynkowego. No chyba, że na niekorzyść, czyli może ewentualnie pogłębiać kryzys (tak jak to robią rządy strefy euro od paru lat). Czyli gospodarka nie jest najważniejsza, bo rząd i tak niewiele w sprawie gospodarki może. Wszystkie kryzysy i boomy gospodarcze są ściśle skorelowane z tym co się dzieje w gospodarce światowej i żaden rząd tego nie zmieni. Rządy są w dzisiejszych czasach na to zbyt słabe, bo nie działają globalnie. To cecha nie tylko rządu polskiego.

Rząd mógłby wpłynąć na gospodarkę przeprowadzając różne gruntowne reformy, na przykład sprawić, że na orzeczenie sądowe czeka się tydzień, a nie trzy lata. To by zasadniczo zmieniło polską gospodarkę na lepsze. Ale wydaje mi się, że przedsiębiorcy nie czekają na to, nie nastawiają się na to i generalnie o tym nie myślą. Przez ostatnie 20 lat nikt tego nie zrobił, więc należy przyjąć, że nie zrobi tego nikt nigdy. W tym sensie też rząd nie ma wpływu na gospodarkę (przez własne dobrowolne zaniechanie), bo nie wpływa na niczyje oczekiwania.

Rząd oczywiście ma wpływ na gospodarkę wydając pieniądze np. na budowę autostrad, a z drugiej strony regulując wysokość podatków. Ale śmiem twierdzić, że dla przeciętnego obywatela, to nie jest najważniejsze. Wydaje mi się, że gdyby przeciętnego obywatela zapytać, czy najistotniejszy w jego życiu jest spór polityczny o to czy eutanazja jest legalna czy nie, czy aborcja na życzenie jest legalna czy nie, abo czy najwyższa stawka PIT to 30% czy 40%, to nie wskaże podatku. Odnoszę wrażenie, że to czy państwo będzie mi zabierać co roku trochę więcej albo trochę mniej nie stanowi dużej jakościowej zmiany. I tak zabiera i i tak zawsze będę myślał, że za dużo. Natomiast to, czy za 30 lat będę mógł się legalnie zabić w obliczu nieuleczalnej choroby, albo czy nie będę mógł, stanowi już zmianę jakościowo kolosalną. Albo czy moja córką, gdybym kiedykolwiek taką miał, będzie mogła legalnie usunąć ciąże jeśli uzna, że utrudni jej to karierę zawodową. Jeśli odnosimy wrażenie, że to mało ważne dyskusje, to raczej dlatego, że one w Polsce nigdy niczym się nie kończą. Ale to już kwestia stabilności polskiej sceny politycznej, a nie tego, czy to faktycznie ważne czy nieważne.

Dlatego gospodarka nie jest i nie będzie najważniejsza. Wszyscy, którzy wczoraj czekali na przepisy o związkach partnerskich i się ich nie doczekali, wiedzą dlaczego. Albo jeszcze inaczej: gospodarka jest jak pogoda. Jest ważna, ale zazwyczaj niewiele na nią poradzisz, czasami nic nie poradzisz i generalnie są rzeczy w życiu ważniejsze. Najczęściej są to rzeczy związane z kulturą i cywilizacją, kwestie życia, śmierci, moralności, seksualności, przyzwoitości, wolności. Wszystkie te tematy zostały wprawdzie skompromitowane i ośmieszone przez polityków, ale nie zmienia to faktu, że nadal są one ważniejsze niż gospodarka.